ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1922-1955

      Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί μέχρι και σήμερα το σημαντικότερο πολιτιστκό κέντρο της Τουρκίας .Κατά τον  20ό αιώνα παρατηρείται ανάπτυξη του πολιτισμού της πόλης .Ο αριθμός των Τούρκων ζωγράφων και γλυπτών που εκπαιδεύτηκαν στην Ευρώπη αυξήθηκε , ενώ παράλληλα ευρωπαίοι καλλιτέχνες συνέχισαν να επισκέπτονται την Κωνσταντινούπολη και να αναλαμβάνουν την οργάνωση και διεύθυνση τμημάτων σε ακαδημίες. Την ίδια περίοδο, η ευρωπαϊκή τέχνη προωθήθηκε σε εθνικό επίπεδο . Τα μνημεία και οι συλλογές της πόλης αναζωογονήθηκαν όταν πρωτεύουσα της Τουρκίας ανακηρύχθηκε η Άγκυρα. Το 1924, οι πλούσιες συλλογές του Τοπκαπί έγιναν προσβάσιμες στο ευρύ κοινό, ενώ το 1935 η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο. Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αναστύλωσης της Μονής της Χώρας, με αποκατάσταση των περίφημων ψηφιδωτών της, διήρκεσε από το 1948 μέχρι το 1958, όταν και μετατράπηκε επίσης σε μουσείο.Το κίνημα του μοντερνισμού ενισχύθηκε αρχικά το 1937 με την ίδρυση του Μουσείου Ζωγραφικής και Γλυπτικής στο παλάτι Ντολμάμπαχτσε. Επίκεντρο της καλλιτεχνικής ζωής της πόλης αποτελούσε  η Αυτοκρατορική Ακαδημία Καλών Τεχνών που ιδρύθηκε το 1883 από τον Χαμντί, , κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών ιδρυμάτων όπως η σχολή καλών τεχνών του Παρισιού, ενώ μέχρι το 1932 αποτελούσε το μοναδικό καλλιτεχνικό κέντρο με ευρωπαϊκό προσανατολισμό στην Τουρκία.

1)     ΘΕΑΤΡΟ

Το ελληνικό θέατρο στην Κωνσταντινούπολη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, μολονότι γνωρίζουμε παραστάσεις ήδη από τις αρχές του αιώνα. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δραστηριότητα των περιοδευόντων επαγγελματικών ελληνικών θιάσων, όπως και ερασιτεχνικών (σχολείων, συλλόγων). Το ρεπερτόριο αποτελούνταν από πλήθος ξένα και ελληνικά θεατρικά έργα όλων των περιόδων, ενώ αξιόλογη ήταν και η συγγραφή πρωτότυπων θεατρικών έργων από Έλληνες λογίους της Κωνσταντινούπολης, ιδίως κωμωδιών. Μετά το 1922, η παρουσία του ελληνικού θεάτρου στην Πόλη μειώθηκε. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουνίου 1923), και παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες της Πόλης εξαιρέθηκαν από την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, οι Τούρκοι απαίτησαν την απομάκρυνση όλων των Ελλήνων που δεν ήταν Οθωμανοί υπήκοοι, καθώς και όσων Ελληνοοθωμανών δεν είχαν γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη. Η φθίνουσα λοιπόν πορεία του κωνσταντινουπολίτικου ελληνικού στοιχείου θα συμπαρασύρει τη θεατρική ζωή, που μετά το 1922 θα στηριχτεί κατά κύριο λόγο στους ερασιτέχνες, με ευχάριστη εξαίρεση τις επισκέψεις επαγγελματικών θιάσων από την Αθήνα που πραγματοποιούνται σε αραιά χρονικά διαστήματα. Επίσης επιφανή ελληνικά εκπαιδευτήρια, όπως το Ζωγράφειο Λύκειο, το Ζάππειο Παρθεναγωγείο, το Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο,²¹ με τους εμπνευσμένους δασκάλους τους θα συνεχίζουν να καλλιεργούν στους ελληνόπαιδες την αγάπη για το θέατρο με τη διοργάνωση μαθητικών παραστάσεων ιδιαίτερα με έργα της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. Πέρα από το μαθητικό θέατρο, ερασιτέχνες, όπως ο θίασος της Ελληνικής Ένωσης, θα δώσουν συστηματικά το «παρών» κατά τη δεκαετία 1935-1945.Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και μέχρι τις απελάσεις του 1955 και του 1964, υπολογίζεται ότι στην Πόλη υπήρχαν δεκαπέντε ερασιτεχνικοί θίασοι, δημιουργήματα των διάφορων μορφωτικών και αθλητικών σωματείων, που θα συντηρήσουν αμείωτη τη θεατρική ζωή στο Πέραν, στο Φανάρι, στο Μέγα Ρεύμα, στα Ταταύλα κ.α. με άριστα αποτελέσματα, κινητοποιώντας τη νεολαία και παρέχοντας στην ελληνική ομογένεια πνευματική ανάταση και εθνική στήριξη.

2)    ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Οι τεχνίτες της εποχής ( μέσα 19^ου -20^ο αι.) ζώντας σε μια πολυεθνική αυτοκρατορία ήταν υποχρεωμένοι να κατασκευάζουν χωρίς διάκριση κάθε είδους κτίσματα, δημιουργώντας μια κοινή γλώσσα, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, που ευνοούσε την ανταλλαγή μορφών, τεχνικών, ακόμα και τυπολογικών στοιχείων. Έτσι η ελληνορθόδοξη θρησκευτική αρχιτεκτονική δανειζόταν στοιχεία από την οθωμανική, ενώ οι Ρωμιοί καλφάδες έχτιζαν τζαμιά τόσο καλά όσο και εκκλησιές. Αν κάτι χαρακτηρίζει τη δράση των ελληνορθόδοξων αρχιτεκτόνων είναι η πολυμορφία και η πολυγλωσσία, κυριολεκτικά και μορφολογικά. Διαφορές στιλ παρατηρούμε στον ίδιο αρχιτέκτονα ανάλογα με τις απαιτήσεις των πελατών, είτε ο πελάτης είναι το κράτος είτε ιδιώτης.