Ο νομοθέτης Χαρώνδας

Όσον αφορά τη ζωή του Χαρώνδου, δεν έχουν διασωθεί αρκετές πληροφορίες. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους νομοθέτες της αρχαιότητας. Έζησε ανάμεσα στον 7ον και στον  6ον αιώνα και ως πόλη της καταγωγής του φέρεται η Κατάνη της Σικελίας. Οι νόμοι του ήταν πρωτοποριακοί και εκτός από την πατρίδα του εφαρμόσθηκαν και από άλλες πόλεις της  Σικελίας και της Κάτω Ιταλίας. Άλλο αξιοσημείωτο γεγονός από την ζωή του Χαρώνδου, ήταν ο θάνατός του, χαρακτηριστικός του ήθους και της σοφίας του.

 Κατά τον ιστορικό  Διόδωρο το Σικελιώτη, στο δωδέκατο βιβλίο της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του, περιγράφονται οι  συνθήκες και ο τρόπος, με τον οποίον επήλθε ο θάνατός του. Συγκεκριμένα, ο Χαρώνδας διαπιστώνοντας ότι στις συνελεύσεις του λαού υπήρξαν περιπτώσεις, κατά τις οποίες ένοπλοι άνδρες δημιουργούσαν επεισόδια ή προκαλούσαν στάσεις και ταραχές, θέσπισε νόμο, ο οποίος απαγόρευε με ποινή θανάτου στους πολίτες να προσέρχονται ένοπλοι στις συνελεύσεις της πολιτείας. Μία ημέρα κατά την οποίαν βρισκόταν στην ύπαιθρο φέροντας μαζί του ξίφος εξ αιτίας των ληστών, ειδοποιήθηκε εσπευσμένα από πολίτες να σπεύσει στην λαϊκή συνέλευση της πόλης, επειδή προκλήθηκαν ταραχές. Ως νομοθέτης και εγγυητής του πολιτεύματος, ήταν αρμόδιος, ως ιερό και σεβάσμιο πρόσωπον, για την επίλυση τέτοιων διαφορών και τον κατευνασμό των πνευμάτων. Έσπευσε λοιπόν στην συγκέντρωση του λαού και διαπιστώνοντας την ταραχή των πολιτών, ζητούσε να μάθει τα αίτια της αναταραχής, χωρίς να προσέξει επάνω στην βιασύνη του, ότι έφερε ακόμη μαζί του το ξίφος του.

 Κάποιοι από τους πολίτες, οι οποίοι τον εχθρεύονταν, βρήκαν την ευκαιρία να τον κατηγορήσουν, διαδίδοντας στην συνέλευση, ότι παρέβαινε ο ίδιος τον νόμο του. Ο Χαρώνδας τότε, γνωρίζοντας ότι κανείς δεν μπορούσε να δικάσει τον νομοθέτη, αλλά και ότι όλοι θα έπρεπε να είναι υπάκουοι απέναντι στους νόμους, με πρώτο αυτόν ο οποίος νομοθετούσε και έδινε το παράδειγμα στους άλλους, συνειδητοποιώντας ότι προσήλθε οπλισμένος στην συνέλευση, απήντησε στους κατηγόρους του:

«Μά τον Δία, αλλά εγώ ο ίδιος θα αποκαταστήσω τον νόμο»! Και βγάζοντας το ξίφος του, εμπρός στα έκπληκτα βλέμματα των συμπολιτών του, έβαλε με το ίδιο του το χέρι τέλος στην ζωή του, σφραγίζοντας έτσι με την τελευταία πράξη του, τους νόμους τους οποίους θέσπισε.

Κατά τον 7ον αιώνα και ενώ συνεχιζόταν ο Β΄ Ελληνικός αποικισμός, παρουσιάστηκε η ανάγκη καταγραφής και προσαρμογής του άγραφου δικαίου ο οποίος θα μπορούσε να εγγυηθεί την κοινωνική ηρεμία και την εύρυθμη λειτουργία των πόλεων-κρατών και των αποικιών τους. Πολλές πόλεις ανέθεταν σε σπουδαίους άνδρες, οι οποίοι έχαιραν του σεβασμού και της αποδοχής των συμπολιτών τους, να συντάσσουν νόμους, τους οποίους οι πόλεις ανελάμβαναν την υποχρέωση να τηρήσουν.Οι άνδρες αυτοί ονομάζονταν νομοθλέτες και όφειλαν να έχουν άριστο βίο,  για αυτό και θεωρούνταν πολίτες σεβαστοί. Ως εμπνεόμενοι από τον Δία, τον προστάτην του Δικαίου, κανείς δεν επιτρεπόταν να τους βλάψει. Τέτοιοι γνωστοί νομοθέτες ήταν ο Ζάλευκος, ο Σόλων, ο Χαρώνδας, ο Λυκούργος,ο Κλεισθένης, κ.α. Όσον αφορά το νομοθετικό έργο του Χαρώνδου έχει διασωθεί ένα μεγάλο τμήμα του μέσα από τις αναφορές των αρχαίων συγγραφέων.  Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά  κάποιοι απ’ τους νόμους του, οι οποίοι υιοθετήθηκαν από πολλές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδος, αλλά και της κυρίως Ελλάδος και της Ιωνίας.

1) Νόμος περί παιδείας και εκπαιδεύσεως των νέων:

Ο Χαρώνδας θεωρούσε την ανάγνωση και την γραφή, ως απαραίτητη προϋπόθεση οποιασδήποτε  άλλης μάθησης και δεν θα έπρεπε κανείς από τους πολίτες να στερείται αυτών. Θέσπισε λοιπόν διάταξη, με την οποίαν η πόλη ανελάμβανε την δωρεάν εκπαίδευση όλων των νέων της πόλεως.

2) Νόμος περί συκοφαντίας:

Ο νομοθέτης όρισε διάταξη, με την οποίαν όποιον είχε κριθεί ένοχος συκοφαντίας, τον στεφάνωναν με μυρίκη και τον περιέφεραν στην πόλη, ώστε να δείχνουν σε όλους τους συμπολίτες, ότι ο ένοχος κατείχε το έπαθλο της πονηριάς. Αναφέρεται δε ότι αρκετοί, οι οποίοι καταδικάστηκαν με αυτήν την κατηγορία, δεν μπόρεσαν να υπομείνουν την ατίμωση και αυτοκτόνησαν.

3) Νόμος για τους λιποτάκτες και τους φυγόστρατους:

Οι νόμοι όλων των άλλων νομοθετών προέβλεπαν για τους λιποτάκτες και τους φυγόστρατους την θανατική ποινή. Ο Χαρώνδας θέσπισε νόμο, οι ένοχοι αυτών των αδικημάτων να τιμωρούνται με την ποινή της υποχρεώσεως να παραμένουν στην αγορά επί τρείς ημέρες φορώντας γυναικεία φορέματα. Η ταπείνωση την οποίαν επέφερε στους ενόχους η ποινή αυτή, απέτρεπε τους πολίτες από την ανανδρία.

4) Νόμος περί διασώσεως των νόμων:

Ο Χαρώνδας γνώριζε την σημασία της διατηρήσεως των νόμων και της πειθαρχίας των πολιτών σ’ αυτούς. Έτσι και για να μην μπορούν οι νόμοι να αλλάζουν εύκολα, θέσπισε την διάταξη της διασώσεως των νόμων ως εξής:

Κάθε πολίτης, ο οποίος νόμιζε ότι κάποια διάταξεις των νόμων ήταν άδικη και έπρεπε να αλλάξει, ήταν υποχρεωμένος να εισηγηθεί για την τροπολογία ενώπιον του λαού, έχοντας περασμένη στον λαιμό του μίαν θηλιά και την οποίαν θα εξακολουθούσε όρθιος να φέρει στον λαιμό του μέχρι ο λαός να αποφανθεί για την εισήγηση του. Αν η συνέλευση του λαού δεχόταν την τροπολογία, ο πολίτης ο οποίος την εισηγήθηκε, θα ελευθερωνόταν και η τροπολογία θα γινόταν νόμος της πόλεως. Αν όμως η εισήγηση του απορρίπτοταν, έπρεπε ο λαός να τραβήξει την θηλιά και ο εισηγητής να πεθάνει.

Κατ’ αυτόν τον τρόπον εξασφαλίσθηκε η ισχύς των νόμων και κάθε αναθεώρηση τους έπρεπε να έχει την αποδοχή όλων.


ΠΗΓΗ : alfeiospotamos.gr, wikipedia