Μπλε Τζαμί

Το Μπλε Τζαμί ή Τζαμί του Σουλτάνου Αχμέτ, ή Αχμέτ Τζαμί, ή Αχμετιέ Τζαμί είναι το μεγαλύτερο τζαμί στην Κωνσταντινούπολη, ξακουστό και για την αρμονία του. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της Ισλαμικής αρχιτεκτονικής παγκοσμίως και αρχιτέκτονάς του υπήρξε ο Σεντεφχάρ Μεχμέτ Αγάς (Sedefhar Mehmet Ağa) μαθητής του Μιμάρ Σινάν.

Ιστορία

Το τζαμί χτίστηκε μεταξύ 1609 και 1616 με διαταγή του σουλτάνου Αχμέτ Α' -από τον οποίο πήρε και το όνομά του- όταν αυτός ήταν σε ηλικία 20 ετών. Βρίσκεται στο παλαιότερο τμήμα της Κωνσταντινούπολης, κοντά στην τοποθεσία του αρχαίου Ιππόδρομου (Ατ Μεϊντάνι), και απέναντι (δυτικά) από την Αγία Σοφία.
Είναι επίσης πολύ κοντά στο Τοπ Καπί, τόπο διαμονής των Σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1853, που είναι στη συνέχεια της Αγίας Σοφιάς, ανατολικά, επί της ευρωπαϊκής ακτής του Βόσπορου. Για κάποιον που βλέπει την παραλία από τη θάλασσα, οι θόλοι και οι μιναρέδες του Μπλε τζαμιού δίπλα στην Αγιά Σοφιά κυριαρχούν στη θέα της Κωνσταντινούπολης.
Το τζαμί αυτό χτίστηκε στο κέντρο της νοτιοδυτικής πλευράς του ιπποδρόμου επίτηδες απέναντι από την Αγία Σοφία, έτσι ώστε να δεσπόζει κατά την προσέγγιση των πλοίων. Η κατασκευή αυτού του οικοδομήματος είχε τόσο ενθουσιάσει τον νεαρό Σουλτάνο που λέγεται ότι και ο ίδιος εργάσθηκε για την ανέγερσή του. Δυστυχώς όμως για τον ίδιο τον Σουλτάνο δεν πρόλαβε να χαρεί πολύ το περίλαμπρο αυτό οικοδόμημα λόγω του θανάτου του ένα μόλις χρόνο μετά το άνοιγμα των θυρών του. Μάλιστα, έχει ταφεί μέσα στο τζαμί. Σήμερα, και τα δυο κτίρια συναποτελούν ένα μοναδικό ιστορικό και αρχιτεκτονικό σύνολο.
Το τζαμί έγινε γνωστό στη Δύση σαν "Μπλε Τζαμί" λόγω της κυριαρχίας του μπλε χρώματος στην εσωτερική του διακόσμηση. Παρόλα αυτά, το μπλε χρώμα δεν ήταν μέρος της αρχικής διακόσμησης του τζαμιού και στις μέρες μας έχει ξεκινήσει η διαδικασία αφαίρεσής του. Σήμερα, το τζαμί δεν δίνει ιδιαίτερα την εντύπωση του "μπλε" στους επισκέπτες.
Ο αρχιτέκτονας του Αχμέτ του Α΄ είχε λάβει εντολή να μη λυπηθεί κανένα έξοδο, προκειμένου να δημιουργήσει τον πιο εντυπωσιακό και όμορφο τόπο λατρείας του Ισλάμ στον κόσμο. Μάλιστα ο Σουλτάνος είχε διατάξει, πριν φύγει για τη Μέκκα, να κατασκευαστεί ο τρούλος από ατόφιο χρυσό. Αυτό φυσικά δεν θα μπορούσε να συμβεί λόγο του βάρους του χρυσού. Ο αρχιτέκτονας τότε κατασκεύασε τον τρούλο με απλά υλικά, ενώ για να σώσει την ζωή του πρόσθεσε και 6 μιναρέδες γύρω από το Τζαμί, δικαιολογούμενος στον Σουλτάνο πως υπήρξε θύμα παρανόησης, (ο αριθμός "έξι" (αλτί) και η λέξη "χρυσός" (αλτίν) προφέρονται σχεδόν το ίδιο στα Τούρκικα)!
Η βασική δομή του τζαμιού είναι περίπου κυβική, 53 επί 51 μέτρα. Όπως συμβαίνει με όλα τα τζαμιά, είναι έτσι προσανατολισμένο ώστε όταν οι πιστοί κάνουν την προσευχή τους να είναι στραμμένοι προς τη Μέκκα. Διακρίνεται σε τρία μέρη: την εξωτερική αυλή, την εσωτερική αυλή (προαύλιο) και το κυρίως οικοδόμημα.

Αρχιτεκτονική

Το εσωτερικό του Τζαμιού.

Κοντινή άποψη του εσωτερικού.

Ο κεντρικός κύβος σκεπάζεται από ένα βαθμιδωτό σύστημα θόλων και ημίθολων, που κορυφώνεται στον κεντρικό θόλο, οι διαστάσεις του οποίου είναι 33 μετρα διάμετρος και 43 μέτρα ύψος στο κεντρικό του σημείο. Το συνολικό αποτέλεσμα χαρακτηρίζεται από τέλεια οπτική αρμονία και οδηγεί το μάτι στην κορυφή του θόλου.
Το Μπλε Τζαμί είναι το μοναδικό στην Τουρκία που έχει έξι μιναρέδες. Όταν αποκαλύφθηκε ο αριθμός των μιναρέδων, ο Σουλτάνος κατηγορήθηκε για αλαζονεία, καθώς εκείνη την εποχή τον ίδιο αριθμό μιναρέδων είχε και η Κάαμπα στη Μέκκα. Ο Αχμέτ ξεπέρασε το πρόβλημα πληρώνοντας για να χτιστεί ένας έβδομος μιναρές στο τζαμί της Μέκκας.
Στο κατώτερο εσωτερικό μέρος το τζαμί κοσμείται με περισσότερα από 20.000 χειροποίητα κεραμικά πλακάκια, φτιαγμένα στο Ιζνίκ (Νίκαια στην αρχαιότητα). Τα ανώτερα επίπεδα είναι βαμμένα. Περισσότερα από διακόσια παράθυρα με περίτεχνα σχέδια από βιτρώ αφήνουν να περάσει φυσικό φως, που στις μέρες μας ενισχύεται από πολυέλαιους. Οι διακοσμήσεις συμπεριλαμβάνουν στίχους από το Κοράνι, πολλοί απ' τους οποίους αποτυπώθηκαν από τον Σαίντ Κασίμ Γκουμπάρι, που θεωρούνταν ο κορυφαίος καλλιγράφος της εποχής. Τα πατώματα καλύπτονται με χαλιά που δωρίζουν οι πιστοί και αντικαθίστανται τακτικά.
Το πιο σημαντικό στοιχείο της εσωτερικής αρχιτεκτονικής είναι το μιχράμπ, δηλαδή η κόγχη προσευχής, φτιαγμένο από λεπτοδουλεμένο μάρμαρο, και με τους πλαϊνούς τοίχους σκεπασμένους από κεραμικά πλακάκια. Στα δεξιά του μιχράμπ βρίσκεται το μινμπέρ, δηλαδή ο άμβωνας, όπου στέκεται ο ιμάμης κατά τη διάρκεια της μεσημεριανής προσευχής της Παρασκευής ή των ιερών ημερών. Το τζαμί έχει σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε, ακόμα κι όταν είναι γεμάτο κόσμο, όλοι να μπορούν να βλέπουν και να ακούν τον μάμη.

Το Μπλε Τζαμί τη νύχτα.